Beskid Wyspowy
Najlepszą charakterystyką Beskidu Wyspowego jest już nazwa.Tutaj szczyty nie są połączone w pasma, lecz stanowią w większości samodzielne kulminacje o stromych zboczach i spłaszczonych wierzchołkach, oddzielone są od siebie dolinami rzek i niskimi przełęczami.
To grupa górska ograniczona na zachodzie doliną rzeki Raby, na wschodzie zaś doliną Dunajca. Północną granicę Beskidu Wyspowego stanowi obniżenie Wiśniowej i dolina dolnego biegu rzeki Łososiny. Najwyższym szczytem Beskidu Wyspowego jest Mogielica (1170 m), nieco niższymi: Luboń Wielki (1023 m), Szczebel (977 m), Lubogoszcz (967 m), Ćwilin(1060 m ), Śnieżnica (1006 m).
Niedostępność terenów położonych u podnóża szczytów i stromość zboczy sprawiły, iż góry te zachowały ciekawą szatę roślinną. Dominującymi gatunkami drzew są świerk, jodła, buk. Spotykamy na naszym terenie również inne gatunki w tym jawory, jesiony, sosny i brzozy.
Szczególnej ochronie podlegają drzewostany w rezerwatach Śnieżnica , Luboń Wiellki, Kamionna, Kostrza, Bukowiec w paśmie Śpilówki.
W lasach oraz na licznych polanach występuje wiele roślin chronionych w tym: krokus, lilia złotogłów, rosiczka okrągłolistna, podkolan biały, śnieżyczka przebiśnieg, ziemowit jesienny, śnieżyca wiosenna, pełnik siedmiogrodzki, dziewięćsił bezłodygowy.
Żyje tutaj sporo dzikiej zwierzyny. Są to: sarny, jelenie, dziki, zające, borsuki, wiewiórki, wilki, rysie, lisy, kuny leśne, łasice, wydry, gronostaje. Z występujących na tym obszarze ptaków na szczególną uwagę zasługują głuszce, bażanty, dzięcioły, sikory, pliszki, czaple, bociany czarne, sowy uszate, puszczyki, myszołowy, puszczyki uralskie.
Teren Gminy przecięty jest dolinami Raby oraz Mszanki, wiodły tędy szlaki handlowe.
Beskid Wyspowy to doskonałe miejsce do wypoczynku w oparciu o walory środowiska naturalnego oraz sieć szlaków turystycznych, mogą rozwijać się różne formy aktywności: turystyka piesza - kwalifikowana, spacerowa, edukacyjna, narciarska - o charakterze krajoznawczym, rowerowa i konna, a także paralotniarstwo.
"Naprzeciw Tatr, między doliną nowotarską a wężowatą kotliną Raby, wspięło się gniazdo dzikich Gorców. Od romantycznych Pienin odciął je wartki Kamienicki potok, a od spiskiej krainy odgraniczył falami bystry Dunajec. Samotnie stoją nad wzgórzami. A wyżej jeszcze nosi głowę ociec ich rodu, zasępiony Turbacz. Nie wiadomo kto go chrzcił i skąd mu to miano. Może stąd że turbanem mgły przed deszczem owija łysą głowę, albo raczej, że widywano go zawsze w turbacji wiecznej...
Władysław Orkan. "W Roztokach"
Gorce to góry niedocenione, z odwiecznym kompleksem niższości w stosunku do Wielkich Tatr na które patrzą od wieków. Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od określenia „górce" - małe góry czy też gorzeć, palić się, płonąć. Charakterystyczne dla tego pasma polany płonęły też jesiennym kwieciem wrzosów dodając uroku tym nieco zapomnianym górom.
To jedno z najpiękniejszych grup górskich w Beskidach Zachodnich.W kierunku wschodnim wyższe szczyty są dopiero w Bieszczadach w grupie Tarnicy - Krzemienia, Rozsypańca. w odległości ponad 200km.
Od zachodu oddziela Gorce od pasma Podhalańskiego przełęcz Sieniawska w pobliżu której bierze początek rzeka Raba. Od wschodu granicę wyznacza bajecznie wcięty między pasmem Lubania a Radziejową niezwykle kolorowy jesienią Tylmanowski przełom Dunajca. Północne Gorce oddzielone są od Beskidu Wyspowego dolinami Kamienicy, Mszanki i Raby, natomiast od południa odgraniczają je od Ludźmierza wody Dunajca, Kliszkowianki oraz Krośnicy. Na tym odcinku granica Gorców przechodzi obok wulkanicznej góry Wdźar.Gorce to zwarta grupa górska o długości 44km i szerokości od 10 do 15 km, wszystkie grzbiety górskie promieniście rozchodzą się od Turbacza, najwyższego szczytu Gorców 1311m npm . Pomiędzy grzbietami z szumem płyną Orkanowe roztoki stanowiące dorzecze Raby oraz Dunajca.Najdłuższą gorczańską rzeką jest Kamienica 32 km.Widoki z szczytowych polan są wspaniałe, niezapomniane „morza mgieł" opisywane przez poetów i pisarzy od wielu dziesiątek lat.Ludność gorczańska dzieli się na 5 grup etnicznych.Gorczańskie wsie mają kształt łańcuchówek dolinnych ale wiele osiedli położonych jest wysoko na stokach górskich.Powoli znika wypas owiec, coraz mniej pasterskich szałasów które są niezwykłą ozdobą gorczańskich polan.Wielkim bogactwem naturalnym tych terenów są lasy, od roku 1981 pod szczególną opieką pracowników Gorczańskiego Parku Narodowego.Park zajmuje powierzchnię 7030ha, chronione są resztki puszczy karpackiej, zbiorowiska roślinne. /www.gpn.pl/Dzięki źródłom mineralnym powstały uzdrowiska w Rabce, Krościenku. Niebawem „ wielkie otwarcie" czeka Szczawę oraz Porębę Wielką.Źródła termalne w Porębie Wielkiej zostaną zagospodarowane, powstaną baseny otwarte i kryte czynne przez cały rok. To ogromna szansa na niezwykle dynamiczny rozwój naszego regionu.
Opracował Kazimierz Borek
