Ksiądz Józef Stabrawa był proboszczem parafii rzymsko – katolickiej w Mszanie Dolnej i dziekanem dekanatu mszańskiego w latach 1917 – 1942, więźniem politycznym hitlerowskich obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu, a następnie w Dachau.
Dnia 17 sierpnia 2012 roku upłynęło 70 lat od jego śmierci w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Dachau. Społeczna aktywność księdza Józefa Stabrawy w okresie międzywojennym oraz jego ofiarna działalność na rzecz Kościoła w środowisku, a przede wszystkim patriotyczna postawa w latach niemieckiej okupacji, za którą zapłacił swym życiem, zasługuje na przypomnienie.
Ksiądz Józef Stabrawa urodził się w Królówce koło Bochni 8 stycznia 1881 roku jako syn Jakuba i Teresy. Do szkoły podstawowej uczęszczał w swojej rodzinnej wsi. Gimnazjum w Bochni ukończył w roku 1903, a studia teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie w roku 1907.
Swoją pracę duszpasterską rozpoczął jako wikariusz w katedrze tarnowskiej, a następnie w Wojniczu. Od 1 sierpnia 1907 roku przeniesiony został do Woli Rzędzińskiej gdzie wybudował kościół. Probostwo w Mszanie Dolnej objął z dniem 1 czerwca 1917 roku i swoje obowiązki duszpasterskie pełnił tam przez 24 lata i 3 miesiące. Początek jego pracy duszpasterskiej w Mszanie Dolnej przypadł na lata głodu i epidemii. Ksiądz Józef Stabrawa zdawał sobie sprawę, ze ulżenie doli ludu może nastąpić jedynie poprzez społeczne działanie na rzecz poprawienia sytuacji miejscowej ludności. Okres głodu i długich przednówków po pierwszej wojnie światowej przedłużył się na lata dwudzieste. Niska produkcyjność gospodarki chłopskiej była przyczyną wielkiego ubóstwa i uzależniania ludności wiejskiej od kapitału żydowskiego, udzielającego kredytu, zarówno towarowego, jak i pieniężnego na lichwiarskich warunkach. Dla samoobrony przed wyzyskiem na terenie Mszany Dolnej w roku 1909 została zorganizowana Kasa Stefczyka, a w roku 1913 Spółdzielnia Rolniczo – Handlowa działająca pod firmą Składnica Kółek Rolniczych. Właśnie w tych firmach ksiądz Józef Stabrawa pełnił społeczne funkcje: prezesa Rady Nadzorczej w Kasie Stefczyka (w latach 1919 – 1925), prezesa Zarządu w Składnicy Kółek Rolniczych w Mszanie Dolnej (w latach 1925 – 1928) przyczyniając się wydatnie do dynamicznego rozwoju tych instytucji.
W Starostwie Powiatowym w Limanowej pracował i działał jako radny, co potwierdza zachowana legitymacja, wystawiona dnia 14 września 1920 roku. Ksiądz Józef Stabrawa był także członkiem licznych organizacji społecznych działających w okresie międzywojennym, czego dowodem są dyplomy i legitymacje, jak np. Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Mszanie Dolnej, Ogniska Związku Podhalan, Polskiego Związku Narciarskiego.
Dnia 11 listopada 1937 roku otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. Oto treść jego nadania: „Prezes Rady Ministrów stwierdza, że Prezydent Rzeczypospolitej zarządzeniem z dnia 11 listopada 1937 roku nadał księdzu Józefowi Stabrawie proboszczowi w Mszanie Dolnej Złoty Krzyż Zasługi po raz pierwszy za zasługi na polu pracy społecznej. Prezes Rady Ministrów – Sławoj Składkowski”.
Pod koniec okresu międzywojennego staraniem księdza Stabrawy rozpoczęto elektryfikację Mszany Dolnej. Wybudowano linię wysokiego napięcia doprowadzającą prąd elektryczny z Rabki przez Zaryte i Rabę Niżną do Mszany Dolnej. Najpierw doprowadzono prąd do kościoła parafialnego, plebanii i pozostałych budynków kościelnych oraz do Domu Ludowego im. Władysława Orkana, później do wielu budynków mieszkalnych w Mszanie Dolnej.
Ksiądz Józef Stabrawa zlecił także przebadanie źródeł góry Lubogoszcz, gdzie jak się okazało, woda ma właściwości lecznicze. Opracował również plan grawitacyjnego zaopatrzenia Mszany w wodę. Projekt ten nie został zrealizowany, ponieważ wybuchła II wojną światową, ale wykorzystano go w latach pięćdziesiątych i zbudowano wówczas wodociąg działający do dnia dzisiejszego.
Staraniem księdza Stabrawy powstawały obiekty użyteczności publicznej. W latach 1929 – 1930 zbudowano most na rzece Porębiance łączący Mszanę Dolną z Górną. Po wielkiej powodzi w roku 1934 most ten odbudowano, a następnie zbudowano nowy, na rzece Rabie, w stronę Glisnego. Na uroczystość oddania do użytku tego mostu przybył ówczesny Wojewoda Krakowski Małaszyński, który poczynania inwestycyjne księdza wspomagał dotacjami pieniężnymi.
Ksiądz Józef Stabrawa odznaczał się wielką gościnnością. Często bywał w Mszanie Metropolita Krakowski kardynał książę Adam Stefan Sapieha. Pisarz – piewca Gorców Władysław Orkan wstępował tu z wizytą, gdy przyjeżdżał do rodzinnej Poręby Wielkiej. Poeta Karol Hubert Rostworowski bywał w Mszanie Dolnej i wstępował na plebanię z wizytą do księdza proboszcza, pozostawiać swoje nowo wydane książki z własną dedykacją. Rodzeństwo pianistów Halina i Jan Ekierowie (obecnie przewodniczący Konkursu Chopinowskiego w Warszawie) było mile widziane w Mszanie Dolnej i przyjmowane przez księdza w okresie wakacji na plebanii mszańskiej. Artysta malarz – portrecista Bolesław Barbacki pozostawił w Mszanie Dolnej portrety ks. Stabrawy.
Ksiądz Stabrawa dostrzegał piękno gór, stroju regionalnego, obrzędów i zwyczajów tu panujących. Zalecał nowożeńcom w czasie uroczystości ślubnej nosić strój regionalny.
Wybudował w Mszanie Dolnej Podhalański Dom Ludowy im. Władysława Orkana (obecnie kino „Luboń”). W roku 1938 oddał do użytku społeczeństwu mszańskiemu jego środkową część. II wojna światowa przeszkodziła w budowie dwóch bocznych skrzydeł tego obiektu i pokrzyżowała realizację wielu innych zadań inwestycyjnych, jakie sobie zaplanował. Dzięki księdzu Stabrawie powstał także nowy budynek organistówki, przebudowano i powiększono budynek plebanii, nadając mu piękny wygląd.
W I połowie lat dwudziestych ubiegłego wieku wnętrze kościoła parafialnego przyozdobił piękną polichromią zaprojektowaną i wykonaną przez prof. Makarewicza z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wzbogacił także świątynię o witraże zaprojektowane przez wybitnych artystów: Żelechwskiego, Gedliczkę, Czerwenkę. Jeden z witraży (Matka Boża z Dzieciątkiem Jezus) uzyskał złoty medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w roku 1929. Za czasów probostwa księdza Stabrawy przebudowano także boczne ołtarze w mszańskim kościele: ołtarz Serca Jezusowego oraz Matki Bożej Dobrej Rady. Stare oleodruki Drogi Krzyżowej zostały zastąpione nowymi obrazami olejnymi, wykonanymi przez artystę Józefa Zająca.
Uporanie się z trudnościami finansowymi przy realizacji tych inwestycji było bardzo trudne. Składki miejscowej ludności nie wystarczały. Dlatego ksiądz Stabrawa nawiązał kontakt z rodakami przebywającymi na emigracji w Stanach Zjednoczonych Ameryki, informował ich o swych planach upiększania kościoła, apelował o składanie ofiar na ten cel. Napisy na witrażach świadczą o tym, że fundatorzy pochodzili zarówno z zagranicy jaki z sąsiadujących z Mszaną Dolną wiosek: Łętowego, Mszany Górnej, Łostówki i Glisnego.
Wielką zasługą księdza Józefa Stabrawy był jego wkład pracy w budowę obiektów kolonii letniej na Śnieżnicy dla młodzieży należącej do Sodalicji Mariańskiej. W pismach założyciela Kolonii na Śnieżnicy, księdza J. Winkowskiego, można spotkać liczne i słuszne wyrazy wdzięczności skierowane pod adresem mszańskiego proboszcza: „On był praktycznie nadzorcą wszystkich robót budowlanych i leśnych na Śnieżnicy trwających przecież cały przedwojenny czas, tzn. pełnych 11 lat” („Na Śnieżnicy”, nr 2(15) r. 2002).
Ksiądz Stabrawa propagował także budownictwo letniskowe na przyjecie gości w okresie letnim i zimowym. Dzięki jego interwencji w PKP uruchomiono specjalne pociągi osobowe na trasie Warszawa – Mszana Dolna. Widział w tym również możliwość poprawy życia ludności. Górzysty teren mszańskiego regionu, doskonałe warunki klimatyczne, czyste rzeki Mszanka i Raba, czyniły te okolice przydatnymi dla rozwoju turystyki i wypoczynku.
Propagował również rozwój sadownictwa na tutejszym terenie. Chłopi z Mszany Dolnej i Łostówki zakładali sady, bo ziemia tutaj była nie bardzo urodzajna. Był dobrym gospodarzem i postępowym rolnikiem. Przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego korzystał z rad i wskazówek wybitnych specjalistów z Górskiej Szkoły Rolniczej w Łososinie Górnej: jej dyrektora inż. Jana Drożdża w zakresie uprawy ziemi, inż. Józefa Marka w dziedzinie sadownictwa, inż. Twardzickiego ze Związku Hodowców Bydła Czerwonego Polskiego w Krakowie w zakresie hodowli krów mlecznych.
Dla uzyskania postępu w sposobie gospodarowania miejscowych chłopów nieodzowne było propagowanie oświaty rolniczej, a w szczególności kierowanie chłopskich synów do Szkoły Rolniczej w Łososinie Górnej. Ksiądz Stabrawa popierał tworzenie przez młodzież zespołów przysposobienia rolniczego, organizowanie wystaw rolniczych.
Pomimo rozlicznych prac społecznych i inwestycyjnych był bardzo zaangażowanym duszpasterzem swojej parafii.
W momencie wybuch II wojny światowej ks. Stabrawa, przewidując rekwizycję dzwonów kościelnych przez Niemców, zlecił ukrycie dwóch większych na wieży kościoła.
W lutym 1940 roku wstąpił w szeregi Polski Walczącej nawiązując kontakt bezpośredni z Komendą Główną Związku Walki Zbrojnej w Krakowie. Udzielał uciekinierom pomocy przy przejściu przez granicę na Słowację. Pomagał osobom wysiedlonym z Rzeszy, a mieszkającym w Mszanie Dolnej. Apelował z ambony do parafian o zachowanie patriotycznej postawy i o postępowanie godne Polaka.
Z polecenia miejscowego burmistrza Władysława Gelba był zakładnikiem, a następnie został aresztowany przez gestapo w dniu 15 września 1941 roku. Więziono go w Nowym Sączu i Tarnowie, a następnie wywieziono do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i Dachau. Katowany cały czas przez Niemców, umęczony głodem, biciem, flegmoną i bardzo złym traktowaniem, zmarł 17 sierpnia 1942 roku w obozie koncentracyjnym w Dachau.
Przykład jego nieugiętej postawy patriotycznej, potwierdzony własną śmiercią w obozie koncentracyjnym, miał poważny wpływ na postawę miejscowego społeczeństwa wobec okupanta.
W 25 rocznicę śmierci ks. Józefa Stabrawy na ścianie przy wejściu głównym do kościoła parafialnego w Mszanie Dolnej odsłonięto popiersie i tablicę pamiątkową wykonane przez miejscowego artystę Stanisława Ciężadlika. Natomiast popiersie księdza autorstwa rzeźbiarza Władysława Jani znajduje się w Sali Domu Ludowego im. Władysława Orkana w Mszanie Dolnej (obecnie kino „Luboń”). Nazwisko księdza Józefa Stabrawy jest także wymieniane na tablicy pamiątkowej przy wejściu do Bazyliki NMP w Krakowie.
Pośmiertnie ksiądz Józef Stabrawa otrzymał w dniu 8 kwietnia 1987 roku Krzyż Oświęcimski, nadany uchwałą Rady Państwa.
W 70 rocznicę śmierci ks. Józefa Stabrawy, 19 sierpnia 2012r. odsłonięto marmurową tablicę z popiersiem tego niezłomnego i bohaterskiego kapłana, autorstwa Janusza Wątora. Tablicę umieszczono na murze cmentarnym biegnącym wzdłuż nowej uliczki, noszącej od tego dnia imię męczennika z Dachau.
Przedruk za „Almanachem Ziemi Limanowskiej” Nr 12 Rok IV Wiosna 2003
Korekta tekstu: Anna Knapczyk
Zdjęcia pochodzące z archiwum prywatnego rodziny F. Knapczyka udostępniła Anna Knapczyk.
Portret ks. Stabrawy namalowany przez Stanisława Ciężadlika w 1932r
.jpg)
Wizyta kard. Stefana Sapiehy na Śnieżnicy w Kasinie Wielkiej 30.06.1930r. (pierwszy z prawej ks. Stabrawa)
Fragment polichromii kościoła p.w. św. Michała Archanioła w Mszanie Dolnej
.jpg)
Kardynał Stefan Sapieha wśród Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej 1930r. (drugi z prawej, rząd dolny - ks. Józef Stabrawa)
Ks. bp Franciszek Barda, rodak, w Mszanie Dolnej po otrzymaniu święceń biskupich w 1933r. (wśród gości na zdjęciu książę Drucki - Lubecki w mundurze wojskowym, trzeci od lewej ks
Ks. dziekan Józef Stabrawa
